Büşra Güneş​

SOSYAL FOBİ

 

Sosyal Fobi ya da bir diğer adıyla Sosyal Kaygı Bozukluğu; kişinin başkalarınca değerlendirileceği birden çok durum karşısında aşağılanacağı, utanç duyacağı ya da gülünç duruma düşecek biçimde davranacağından sürekli korkmasıdır.

 

 

BELİRTİLERİ

 

• Sosyal ortamlardan kaçınma

• Başka insanlar tarafından incelenme, değerlendirilme ve eleştirilme korkusu

• Rezil olma korkusu

 

 

En sık görülen belirtiler:

 

• kızarma

• titreme

• çarpıntı

• terleme,

• kaslarda gerginlik,

• boğazda kuruma,

• sıcaklık-soğukluk duyguları ,

• kafada basınç, 

• kekeleme,

• stres titremesi

 

 

Fobik belirtilerin en sık görüldüğü durumlar

 

• herkesin birbirini görebildiği küçük sosyal gruplarda konuşmak,

• yabancılarla konuşma,

• yeni insanlarla tanışma,

• toplu yerlerde yeme yeme,

• telefonla konuşma,

• otorite durumundaki kişilerle birlikte olma,

• misafir kabul etme,

• bir iş yaparken başkası tarafından izlenme,

• kendisine şaka yapılması, başkalarının önünde yazı yazma..

 

 

Bu ve benzeri durumların bir ya da bir kaçında yoğun korku duyarlar ve kaçınırlar. Bu korku ve kaçınma nedeni ile ciddi ve sürekli bir şekilde sosyal çekilme davranışı geliştirirler.

 

 

ÇEŞİTLERİ

 

• Performans tipi( özgül tip) Performansla ilişkili, toplum önünde konuşma, yazı yazma gibi kaygı yaşarlar.

• Yaygın tip:sosyal ortamların büyük çoğunluğunda kaygı yaşarlar ( hem performans hem diğerleri ile etkileşim durumlarında)

 

 

YAYGINLIĞI

 

Sosyal kaygı bozukluğunun yaygınlığı %2.4-13 arasındadır.  En sık görülen 3. Hastalıktır.

 

 

NEDENLERİ

 

• Biyolojik(genetik yatkınlık,nörotransmitter (nöradrenalin, dopamin ve seratonin işlev bozukluğu)

• Psikolojik (Bilişsel yapılar; algılanan tehdit edici izleyici, başa çıkamama beklentisi, olasılık-bedel öngörüleri, mükemmeliyetçi performans beklentiler, ya hep ya hiç, yetersiz sosyal beceri, şartlanma, öğrenme,  aşırı genelleme, büyültme-küçültme, dikkat yanlılığı, felaketleştirmev.s, bizim kültürümüze uygun alternatif biliş:başkalarına rahatsızlık verme”)

• Çevresel (ebeveyn çocuk etkileşimi, travmatik sosyal yaşantılar)

 

 

RİSK FAKTÖRLERİ

 

• Olumsuz erken yaşam olayları

• Çocuklukta davranışsal ketlenme

• Aşırı reddedici veya aşırı kollayıcı ebeveyn

• Utangaç ebeveyn

• Çocuklukla duygusal sıcaklıktan yoksunluk

• Travmatik yaşantılar ( cinsel istismar, ebeynler arası tartışmalar, ebeveyn yokluğu, anne ve babadan ayrılma

• Kötü maddi durum

• Düşük sosyal sınıf

• İşsizlik

• Düşük eğitim düzeyi

 

 

SONUÇLARI

 

• Sosyal yeti yitimi,

• akademik ve mesleki başarısızlık,

• alkol ve madde kötüye kullanımı,

• depresyon gibi sonuçları olmaktadır

 

Ciddi ve yaygın bir bozukluk olan sosyal fobi hastaları genellikle psikiyatriye başvurmama eğilimindedir. Çünkü hastalığın doğası gereği hastalar utangaçlık ve olumsuz değerlendirilme korkusu yaşayabilirler. Yani tedaviye başvurmama da bu rahatsızlığın bir belirtisidir.  Ya da bireyler yaşadıkları kaygı belirtilerini nedeniyle diğer tıp birimlerine başvurabilmektedirler.

 

• Hedeflerine ulaşma yeteneklerinden tatmin olamadıklarında

• Yaşamlarında önemli bir olay mevcut iş, kişilik, ailesel ve sosyal sorumluluğu değiştirmeye zorlandığında

• Yaşamlarında onlar için önemli olan birinin kararıyla

 

 

TEDAVİ

 

• İlaç tedavisi 

• Bilişsel davranışçı terapi