PANİK BOZUKLUK

Aniden başlayan ve hızla şiddetlenen, çoğu zaman şiddetli bir tehlike hissi veya sonunun geldiği düşüncesinin eşlik ettiği başlangıcı ve sonu olan yoğun korku ve sıkıntı nöbetidir.

PANİK ATAK BELİRTİLERİ

Çarpıntı, kalp atımında hızlanma
Terleme
Titreme, sarsıntı
Ağız kuruması
Nefes almada güçlük
Boğulma hissi
Göğüste ağrı ya da baskı
Bulantı veya karında rahatsızlık
Sersemlik, baş dönmesi, bayılma hissi, dengesizlik
Derealizasyon, depersonalizasyon
Kontrolünü yitirme, çıldırma, kendinden geçme korkusu,delirme korkusu
Ölüm korkusu
Sıcak soğuk basması
Uyuşma karıncalanma

Bu belirtiler panik atak belirtisidir. Panik atak yaşayan herkes panik bozukluk hastası olmayabilir. Panik bozukluk hastalığında kişi;

Beklenilmeyen panik ataklar yaşar
Panik atak yaşayacağı ve atakların sonucu ile ilgili olarak sürekli yoğun endişe duyar ( beklenti anksiyetesi)
Ataklarla ilgili olarak bazı durumlardan kaçınma gibi davranışlar gösterir
Mesleki ve sosyal hayatında işlevselliği zarar görür.

Panik ataklar aniden ortaya çıkar, 10 dakika içinde en üst sınırına ulaşır ve yaklaşık 20 dakika sürer. Ataklar sırasında felaket düşünceleri kontrol edilemez biçimde kişinin zihnini meşgul eder. Düşünme netliği bozulduğundan, kişi belirtilerin gerçekten tehlike içerip, içermediğini sorgulamamaktadır.

Kişinin panik ataklarının sıklığı ve şiddeti zaman içinde ve şartlara bağlı olarak dalgalanma gösterir. Ataklar genellikle stres dönemlerinde sıklaşır .

Bazı durumlarda, ataklar başlarda beklenmedik biçimde ortaya çıkarken, kişinin paniği tetikleyen uyarıcıları tespit etmesi ve bunlardan kaçınması sonucu, zaman içinde daha öngörülebilir ve hatta daha az sıklıkta meydana gelebilirler.

Panik bozukluğu olan kişiler panik atakların olası anlam ve sonuçları hakkında karakteristik endişeler taşırlar.Bazıları bu atakları teşhis edilmemiş ciddi hastalıklara (kalp hastalığı, epilepsi vb.) bağlar ve yapılan tıbbi tetkiklere rağmen kendilerinde böyle bir rahatsızlık olmadığına ikna olmazlar. Diğerleri panik atakları delirmelerinin, kontrolü kaybetmelerinin veya duygusal zayıflıklarının belirtisi olarak görürler

Tekrarlayan panik ataklar geçiren bazı kişiler ise davranışlarında önemli değişiklikler yapar. Yeni bir atak geçirmekten korktuklarını için bazı durumlardan “kaçınma davranışları” geliştirirler. Bu bağlamda panik bozukluğa ek olarak agorafobi gelişebilir.

Agorafobinin başlıca özelliği, bir panik atağın ya da panik benzeri belirtilerin (birden başının döneceği ya da ishal olacağı korkusu gibi) ortaya çıkması durumunda yardım alamayacağı ya da kaçmanın zor olabileceği yerlerde ya da durumlarda bulunmaktan duyulan endişedir.

Panik atakların tekrarlayıcı niteliği, bir sonraki atağın nerede ve ne zaman geleceği konusunda sürekli bir beklenti anksiyetesinin yaşanmasına neden olur. Bu nedenle agorafobik kişiler yaşamlarını, panik atak yaşadıklarında kaçamayacakları yer ve durumlarda bulunmayacak şekilde kısıtlarlar.

Sıklıkla Kaçınma Gösterilen Durumlar

Araba kullanma ve yolculuk yapma
Alışveriş merkezleri
Kalabalık yerler
Toplu ulaşım araçları
Uçak, gemi, tren, metro
Evde tek başına olma
Evden uzakta olma
Sinemalar, tiyatrolar
Toplantı salonları, toplantılar
Asansörler
Yürüyen merdivenler
Yeni yerler

Bazen de bireyler eğer kaçınma davranışlarını gerçekleştiremiyorsa, panik atak yaşamayı önlemek için başka davranışlar geliştirirler. Bunlar güvenlik davranışlarıdır ve gündelik yaşamda bazı sıkıntılara neden olabilirler, daha çok geçici “çözümlerdir.”

Güvenlik Davranışları

“Güvenilir” kişi
İlaçlar ya da boş ilaç şişeleri
Su, soda bulundurmak
Yakındaki hastanenin telefon numaraları
Ortamdan çıkış planları üzerine odaklanma
Çıkış noktalarına yakın oturma
Banyonun nerede olduğunu bilmek isteme
Radyo çalarken araba kullanma
Şans muskaları taşıma
Dikkati dağıtma
Bulutlu havalar yerine güneşli günlerde bir şeyler yapma

PANİK BOZUKLUK ÇEŞİTLERİ

Agorafobili
Agorafobisiz
Beklenmedik: Spontan gelişir
Duruma bağlı: Her zaman belirli durumlarda ortaya çıkar.
Durumsal eğilimli: Her zaman olmasa da genellikle bazı durumlara girdiğinde atak olmaktadır.

YAYGINLIĞI

Panik bozukluğun yaygınlığı %2, agorafobinin ise %5 tir. Bireylerin %7-14ü ise yaşamlarında bir ya da daha fazla panik atak geçirmişlerdir.

PANİK BOZUKLUĞUN NEDENLERİ

Biyolojik Yatkınlık (Kalıtım, artmış yüksek kaygı duyarlılığı (McNally), n, laktatinfüzyonu ,solunumla ilgili kuramlar (hipervantilasyon), adenozinerjik sistem, benzodiazepin reseptör duyarlılığı, kolesistokinintetrapeptid )
Psikolojik Etmenler( bilişsel hatalar ( katastrofobik yorumlama, hatalı falcılık vs), yatkınlık, belirtilerin şiddetlenmesi, başa çıkamama ve tekrar edeceği inancı, sosyal öğrenme )
Çevre ve Yaşam Olayları( Stres, yakının kaybı, travmaya maruz kalma v.b)

TETİKLEYİCİLER

Normal Fiziksel Duyumlar: Yorgunluk,hipotansiyon, hipoglisemi, adet döngüsü
Sıradan Bedensel Hastalıklar:Grip,alerji, mide rahatsızlıkları
İlaç-Madde Etkisi: kafein, bazı tansiyon ilaçları ( dopamin ve epinefrin içeren tansiyon ilaçları, diyet ilaçları, nikotin, tirod ilaçları, insülin, kokain, ecsaty, LSD, esrar , alkol, opiyat ve nikotin yoksunluğu gibi ilaçlar panik belirtilerine yol açmaktadır.

RİSK FAKTÖRLERİ

Birinci derece akrabalarında panik ya da başka anksiyete bozukluğu olanlar,
Sıkıntılı, telaşlı, aceleci, mükemmeliyetçiler,
Düşünce ve duygularını yeterince dışarıya yansıtmayanlar,
Alkol ya da başka bağımlılık yapabilen maddelere yatkınlık veya bağımlılığı olanlar,
Geçmişinde panik atak, diğer anksiyete bozukluklarından biri ya da depresyon geçirmiş olanlar,
Sürekli baskı altında olanlar,
Sosyal fobik, kaçıngan kişilik yapısına sahip olanlar,
Sürekli “verici” davranan, hayır diyemeyenler,
Dürtülerini sürekli bastıranlar,
Aşırı hırslı olanlar,