OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK | psikologbusragunes

OBSESİF KOMPÜLSİF BOZUKLUK

Obsesif Kompulsif Bozukluk; tekrarlayıcı biçimde zihni meşgul eden ve kaygıyı arttıran düşünceler ile tekrarlayıcı, kaygıyı gideren ritüel benzeri davranışlarla karakterize, kronik bir seyir gösteren ve belirgin işlevsellik kaybına yol açabilen nöropsikiyatrik bir bozukluktur.

BELİRTİLERİ

Obsesyon:Tedirgin etmek, sıkıştırmak, rahat vermemek, bunaltmak anlamına gelir. Tekrar tekrar zihne giren düşünceler, hayaller, istekler veya sık sık ortaya çıkan endişelerdir. Özellikle aklınıza gelmesini istemeseniz de belli durum ya da ortamlarda kendiliğinden gelirler ve olumsuz duygular yaşamanıza neden olurlar. Davetsiz ve ısrarcıdırlar.

Örneğin “ bir şey bulaştı mı…., kir var mı…., ütünün fişini çektim mi, …. Ya zarar verebilir miyim, farkında olmadan …. Yapmış olabilir miyim, bir şey düştü mü ? ,eksiklik var mı?, … istedim mi?.... istiyor muyum….. kazaya yol açtı mı, tam oldu mu , tam anladım mı??

Ne yapılırsa yapılsın bu soruların yanıtını tam olarak rahatlamış bir şekilde veremezsiniz. Siz kontrol edene kadar, temizleyene kadar, kendinizi rahatlatacak birine sorana kadar sürer. İçeriği çeşitlilik gösterir . Bu akla gelen düşünceler, hayaller sıkıntı verir, utandırır, korkutur ve bunlardan sorumlu ve suçlu olduğunuzu düşünebilirsiniz. Ve aklınıza böyle bir şey gelmesi sonucunda önlem alma ve endişeyi rahatlatıcı davranışlarda bulunma ihtiyacı hissedersiniz.

Kompulsiyon: Bir obsesyona tepki olarak tekrarlayıcı, amaca yönelik, belirli kuralları olan, hareketlerdir. Sadece davranışsal değil zihinsel de olabilir. .Kompulsiyonlaranksiyete ve gerginliğin azaltılmasına yöneliktir, haz alma yaşanmaz.El yıkama, kapıyı kontrol etme, musluğu kontrol, dönüp tekrar bakma, başkasına sorma, aynı düşünce ve istek akla gelmeden tekrar tekrar hareketi yapma, belli sayıda davranış tekrarlama veya sayı sayma, dua etme, tersini söyleme, rahatlatıcı kelimeler tekrarlama, konuyu zihinde tekrar canlandırma gibi davranışlar kompulsiyonlara örnekti.

Obsesyonlar kötü bir şey olacağına yönelik kaygılar ile ilgilidir;

Birey kendine ya da sevdiklerine bir zarar gelebileceğini düşünebilir; bunları aklından atamayabilir ve bazı davranışları yapmak zorunda hissedebilir.

Bazen takıntıların gereksiz olduğunu, saçma olduğunu düşünebilir. Ama endişeler başladığında bir şekilde kompulsiyonları yapmazsa karşılaşacağı olumsuz sonuçlardan çekinir.

Takıntıların neden olduğu rahatsızlık nedeniyle bunları unutmaya çalışabilir, bunlardan kurtulmaya çalışır ve mücadele etmeye çalıştıkça düşünceleri zihninden atması daha da güçleşir.

Takıntıdan korkabilir.

Aktif bir şekilde unutmaya çalışabilir.

Hatırlatan durumlardan kaçınabilir

İleride tekrarlar mı endişesi yaşayabilir

Obsesyonların üzerinden gelmek için yapılan takıntılar geçici bir rahatlama sağlar.

Bazı tekrarlayan eylemler özel bir sırada gerçekleştirilebilir.

Kişi rahat etmek için etrafındaki kişilerden de güvence ya da yardım alabilir.

Obsesyon Tipleri

Saldırganlık obsesyonları
Kirlenme/ bulaşma
Kuşku obsesyonları
Cinsel obsesyonlar:
Simetri/düzenleme obsesyonları
Dinsel obsesyonlar
Somatik obsesyonlar

Kompulsiyon Tipleri

Temizleme kompulsiyonları
Kontrol etme kompulsiyonları
Düzenleme kompulsiyonları
Tekrarlama kompulsiyonları
Sayma kompulsiyonları
Diğer kompulsiyonlar: dokunma , biriktirme, satın alma

Bazı bireyler bazı olaylar konusunda takıntılı olduklarını düşünebilirler. Fakat bazı olayları gereğinden fazla düşündüğünü ifade eden hastalar ile okb hastaları arasında fark okb hastalarında bu durum daha sık daha uzun süreli, daha çok inanılan, daha sıkıntı verici, daha ısrarlı ve yapışkandır.

OKB ALT TİPLERİ

1. Yıkayıcı temizleyiciler: Kirlilik, bulaşma obsesyonu ve yıkanma temizlenme kompulsiyonu ile birlikte görülür. Bulaştırıcı olduğu düşünülen nesnelerden kaçınma ve belirgin anksiyete söz konusudur. Kaçınılması gereken nesneler genelde uzak durulması zor olan günlük kullanımdaki nesnelerdir. Aşırı miktarda yıkama ile bulaşma hissini azaltmaya çalışırlar.

Eksiklik veya hata şüphesi, kontrol davranışında bulunurlar.Kuşku obsesyonları ile birlikte gider. Bir eylemi yaptığını bilirler ; fakat kontrol etmek için zorunda hissederler. Kontrol etmemek yada geciktirmek yoğun anksiyete yaratır.
Nesne toplama, biriktirme ve atamama görülür.

2. Düzenleyici sıralayıcılar: Nesnelerin belli düzende durması, simetri, leke çizik olmaması önemlidir. Ayrıntıcıdırlar ve “obsesif yavaşlıkları” bulunur. İstemedikleri düşünceyi etkisizleştirmek için bazı düşünceleri ya da davranışları tekrarlar.

3. Düşünce takıntıları, saf obsesyonlar, endişe : Kaygı verici düşünce istek ve duygudan sonra sıkıntıyı gidermek için düşünce faaliyetlerde bulunurlar. Saf obsesyonlar genelde cinsel, saldırganlık ve dini obsesyonlarda görülür. Bu düşüncelerinden yoğun utanç ve suçluluk duyarlar ve söyleyemezler. Düşüncelerini tehlikeli ve aşırı önemli bulurlar ve kontrol etmeye çalışırlar.

YAYGINLIK

Tedaviye başvuru geç olduğu için OKB sanılandan 50-100 kat daha yaygındır. Yaygınlığı %1.5- %3 arasındadır. Kadınlarda daha sık görülür, erkeklerde daha erken başlar.

NEDENLERİ

Biyolojik
Genetik
Nörobiyolojik (nörotransmitterler (seratonin, dopamin ve glutamat) ; orbitofrontal korteks ve kaudatnukleusda artmış kan akımı)
Psikolojik( abartılı sorumluluk algısı, düşüncenin önemsenmesi, düşüncenin kontrolü, abartılı tehdit algısı, belirsizliğe tahammülsüzlük, mükemmeliyetçilik)
Çevresel , sosyal ( ailesel , okul, din v.b yapılar )